Źródła prawa powszechnie obowiązującego są adresowane do każdego podmiotu prawa, w tym obywateli oraz innych podmiotów znajdujących się w tzw. zewnętrznej sferze działania administracji publicznej. Natomiast źródła prawa wewnętrznego mają charakter wewnętrzny i są skierowane jedynie do podmiotów połączonych więzią hierarchiczno-organizacyjną z organem wydającym dany akt. Normy prawne wewnętrznego prawa nie mogą dotyczyć funkcjonowania najważniejszych organów państwowych, a także nie mogą naruszać obowiązków, praw i wolności człowieka i obywatela.[1]
Akty prawa miejscowego to rodzaj norm prawnych wydawanych przez organy samorządu terytorialnego, które regulują kwestie związane z funkcjonowaniem społeczności lokalnych. W Europie wiele państw posiada swoje własne systemy prawa miejscowego, a poniżej przedstawiam wybrane przykłady.
- Niemcy – W Niemczech, akty prawa miejscowego zwane są Satzung lub Ortsrecht. Są one wydawane przez miasta i gminy, a ich celem jest regulowanie kwestii związanych z codziennym funkcjonowaniem społeczności lokalnych, takich jak planowanie przestrzenne, ochrona środowiska, a także zasady korzystania z miejsc publicznych. Satzung mają charakter norm prawnych obowiązujących w danym regionie.
- Francja – W przypadku Francji, akty prawa miejscowego zwane są Arrêté lub Délibération. Są one wydawane przez organy samorządu terytorialnego, takie jak rady miejskie czy rady gmin. Zawierają one przepisy dotyczące różnych aspektów życia lokalnego, takie jak przepisy dotyczące ruchu drogowego, planowanie przestrzenne czy regulacje dotyczące zadań publicznych.
- Włochy – Włochy posiadają własny system prawa miejscowego, zwany Statuti Comunali. Są to akty prawne wydawane przez samorządy terytorialne, a ich celem jest regulowanie różnych kwestii związanych z życiem społecznym i gospodarczym. Statuti Comunali określają m.in. zasady udzielania koncesji, procedury administracyjne oraz przepisy dotyczące kwestii podatkowych.
- Hiszpania – W Hiszpanii akty prawa miejscowego są zwane Ordenanzas lub Reglamentos. Są one wydawane przez władze lokalne, a ich celem jest regulowanie kwestii związanych z życiem codziennym mieszkańców danego regionu, takich jak planowanie przestrzenne, ochrona środowiska, opieka zdrowotna czy kwestie związane z oświatą.
- Polska – W Polsce, akty prawa miejscowego to m.in. uchwały rady gminy, miasta lub powiatu. Mają one charakter norm prawnych i dotyczą kwestii związanych z funkcjonowaniem samorządu terytorialnego, a także zaspokajaniem potrzeb mieszkańców w zakresie szkolnictwa, kultury, ochrony zdrowia czy zagospodarowania przestrzennego.
W każdym z wymienionych państw, akty prawa miejscowego są wydawane w celu zapewnienia skutecznej realizacji zadań publicznych i potrzeb społeczności lokalnych. Są one ważnym elementem organizacji i funkcjonowania samorządu terytorialnego oraz istotnym źródłem prawa.
W Niemczech akty prawa miejscowego wydawane są przez miasta i gminy i nazywane są Satzung lub Ortsrecht. Mają one charakter norm prawnych obowiązujących w danym regionie i regulują kwestie związane z codziennym funkcjonowaniem społeczności lokalnych, takie jak planowanie przestrzenne, ochrona środowiska, a także zasady korzystania z miejsc publicznych. Satzung to dokumenty regulujące kwestie wewnętrzne funkcjonowania samorządu terytorialnego, np. ustalenia dotyczące porządku obrad rad miejskich i gminnych. Ortsrecht to natomiast zbiór norm prawnych dotyczących życia społecznego i gospodarczego, takie jak przepisy dotyczące budownictwa, przepisy dotyczące ochrony krajobrazu, przepisy dotyczące opłat i podatków lokalnych oraz przepisy dotyczące ruchu drogowego. Akty prawa miejscowego są ważnym elementem organizacji i funkcjonowania samorządu terytorialnego oraz istotnym źródłem norm prawnych dla mieszkańców danego regionu.
W przypadku Francji, akty prawa miejscowego są wydawane przez organy samorządu terytorialnego, takie jak rady miejskie czy rady gmin, i nazywane są Arrêté lub Délibération. Zawierają one przepisy dotyczące różnych aspektów życia lokalnego, takie jak przepisy dotyczące ruchu drogowego, planowanie przestrzenne czy regulacje dotyczące zadań publicznych. Akty prawa miejscowego mają charakter norm prawnych i są skierowane do mieszkańców danego regionu. Stanowią one ważne źródło prawa dla samorządu terytorialnego oraz podmiotów znajdujących się w jego obrębie.
Włochy posiadają własny system prawa miejscowego, zwany Statuti Comunali. Są to akty prawne wydawane przez samorządy terytorialne, a ich celem jest regulowanie różnych kwestii związanych z życiem społecznym i gospodarczym. Statuti Comunali określają m.in. zasady udzielania koncesji, procedury administracyjne oraz przepisy dotyczące kwestii podatkowych. Mają one charakter norm prawnych, obowiązujących na terenie danej gminy. Akty prawa miejscowego są ważnym elementem organizacji i funkcjonowania samorządu terytorialnego oraz stanowią źródło prawa dla mieszkańców danego regionu.
W Hiszpanii akty prawa miejscowego są zwane Ordenanzas lub Reglamentos. Są one wydawane przez władze lokalne, a ich celem jest regulowanie kwestii związanych z życiem codziennym mieszkańców danego regionu, takich jak planowanie przestrzenne, ochrona środowiska, opieka zdrowotna czy kwestie związane z oświatą. Akty prawa miejscowego mają charakter norm prawnych i obowiązują na terenie danej gminy lub prowincji. Stanowią one ważne źródło prawa dla samorządu terytorialnego oraz podmiotów znajdujących się w jego obrębie.
Zgodnie z artykułem 87 Konstytucji RP, źródłami prawa powszechnie obowiązującego są Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia. Ponadto, na obszarze działania organów samorządu terytorialnego, które je ustanowiły, źródłami prawa są akty prawa miejscowego. Oznacza to, że akty te są obowiązujące jedynie na terenie danego regionu, np. gminy czy powiatu, i mają charakter norm prawnych, regulujących wiele kwestii związanych z funkcjonowaniem samorządu terytorialnego oraz zaspokajaniem potrzeb mieszkańców.
W Polsce akty prawa miejscowego stanowią ważne źródło prawa dla samorządu terytorialnego i obowiązują na terenie danego regionu, np. gminy, powiatu czy województwa. Są to m.in. uchwały rady gminy, miasta lub powiatu, zarządzenia burmistrza lub prezydenta miasta, regulaminy lub statuty, które normują wiele kwestii związanych z funkcjonowaniem samorządu terytorialnego oraz zaspokajaniem potrzeb mieszkańców.
Ważnymi rodzajami aktów prawa miejscowego są regulaminy dotyczące organizacji, funkcjonowania i zadań jednostek samorządu terytorialnego, np. regulamin organizacyjny urzędu miasta lub gminy, regulamin szkoły czy regulamin jednostki OSP. Uchwały rady gminy, miasta lub powiatu dotyczą kwestii takich jak budżet, podatki, zagospodarowanie przestrzenne, ochrona środowiska, sprawy społeczne, kultura i oświata, infrastruktura, a także inwestycje. Z kolei zarządzenia burmistrza lub prezydenta miasta dotyczą bieżących spraw miejskich, np. organizacji imprez czy porządku publicznego.
Akty prawa miejscowego są wydawane w drodze procedury uchwalania, która wymaga przeprowadzenia konsultacji społecznych oraz głosowania na sesji rady. Mają one charakter norm prawnych i są wiążące dla mieszkańców danego regionu, a ich naruszenie może skutkować konsekwencjami prawnymi.
Podsumowując, akty prawa miejscowego w Polsce stanowią ważne źródło prawa dla samorządu terytorialnego oraz są istotnym narzędziem regulującym kwestie związane z życiem społecznym, gospodarczym i kulturalnym mieszkańców danego regionu.
[1] P. Ruczkowski, Źródła prawa administracyjnego, [w:] M. Zdyb, J. Stelmasiak (red.), Prawo administracyjne, Warszawa 2016, s. 44.